Fosforlu gübrə, bitkilərin kök inkişafı, çiçəklənmə və meyvə tutumu kimi kritik inkişaf mərhələlərinə təsir edən fosfor tərkibli gübrə növüdür. Fosfor, bitkilərin enerji ötürülməsi və fotosintez prosesində mühüm rol oynayan əsas qida maddəsidir.
Fosforlu Gübrələr Hansılardır?
Fosforlu gübrələr müxtəlif formalarda mövcuddur. Ən geniş yayılmış növlər bunlardır:
- Triple Super Fosfat (TSP): Yüksək miqdarda fosfor ehtiva edir.
- Fosforik Turşu (H₃PO₄): Konsentrat fosfor tərkiblidir, suda həll olur və bitkinin fosfor qəbulunu sürətləndirir. Damla suvarma ilə verilməsi uyğundur.
- Di Amonyum Fosfat (DAP): Həm fosfor, həm də azot mənbəyidir.
- P44: Təxminən 44% P₂O₅ ehtiva edir, suda sürətlə həll olunur.
- Mono Amonyum Fosfat (MAP): Tərkibində fosforla yanaşı azot da var.
- Maye Fosforlu Gübrələr: Damla suvarma sistemləri ilə istifadə edilə bilər.
- Fosforlu Yarpaq Gübrələri: Yarpaq vasitəsilə qəbul edilərək sürətli təsir göstərir.
- Kompozit Gübrələr: Tərkibində bir neçə qida elementi olan çoxkomponentli gübrələrdir.
- Orqanomineral Gübrələr: Azot, fosfor, kalium kimi makro qida elementləri ilə yanaşı mikro elementləri də ehtiva edir.
Fosforlu və Kaliumlu Gübrələr Hansılardır?
Fosfor və kalium birləşməsi bitki inkişafı üçün son dərəcə vacibdir. Bu birləşməni təmin edən əsas gübrələr:
- Mono Kalium Fosfat (MKP): Tərkibində yüksək miqdarda fosfor və kalium var, yarpaq və damla suvarmada istifadə olunur.
- Kaliumlu və Fosforlu Gübrələr: Kalium nitrat, kalium sulfat və fosforik turşu kimi birləşmələri əhatə edir.
- Fosforlu və Kalili Gübrələr: Xüsusilə meyvə tutumu və kök inkişafı üçün istifadə olunur.
Fosforlu Gübrə Nəyə Lazımdır?
Fosforlu gübrələrin əsas üstünlükləri:
- Kök sistemini gücləndirir.
- Çiçəklənmə və meyvə tutumunu artırır.
- Bitkiləri xəstəliklərə qarşı daha dayanıqlı edir.
- Fotosintez və enerji ötürülməsində mühüm rol oynayır.
Fosfor Gübrələrinin Zərərləri Nələrdir?
Həddindən artıq fosfor istifadəsinin fəsadları:
- Torpaqda artıq fosforun yığılması, dəmir və sinkin qəbulunu məhdudlaşdıra bilər.
- Yeraltı sularına qarışaraq ekoloji çirkliliyə səbəb ola bilər.
- Mikoriza göbələklərinin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Fosforlu Gübrələr Nə Zaman Verilir?
- Ümumiyyətlə əkim və əkin dövründə tətbiq olunur.
- Yarpaq şirəsi (SAP) analizi ilə ehtiyac duyulduqda verilməlidir.
- Fosforlu damla gübrələri mövsüm ərzində, bitkinin ehtiyacına görə tənzimlənə bilər.
Fosforlu Gübrə Qiymətləri
Fosforlu gübrələrin qiyməti növünə və bazarda mövcud döviz məzənnələrinə görə dəyişə bilər. TSP, DAP, MAP kimi “ən yaxşı fosforlu gübrə” hesab edilən növlərin qiyməti mövsümi dalğalanmalara məruz qala bilər.
Fosforlu Gübrələrin Saxlanması
- Sərin və quru şəraitdə saxlanmalıdır.
- Hava keçirməyən kisələrdə mühafizə olunmalıdır.
- Kimyəvi reaksiya törədə biləcək maddələrdən uzaqda saxlanılmalıdır.
Fosfor Gübrələrinin İstifadəsi
- Torpaq analizinin nəticələrinə əsasən doza və vaxt müəyyən edilməlidir.
- Tətbiq metodu (yarpaqdan və ya damla suvarma sistemi) düzgün seçilməlidir.
Fosforlu Gübrələr Necə Tətbiq Olunur?
- Torpağa qarışdırma: Əkin öncəsi torpağa qatılaraq tətbiq edilə bilər.
- Yarpaqdan tətbiq: Fosforlu yarpaq gübrəsi ilə sürətli təsir əldə etmək mümkündür.
- Zolaq (bant) tətbiqi: Bitkinin kök nahiyəsinə yaxın bölgəyə tətbiq olunur.
- Maye tətbiq: Fosforlu maye gübrələr damla suvarma ilə verilə bilər.