Gübre, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini sağlayarak büyüme ve gelişimlerini destekleyen önemli bir tarım girdisidir. Bitkinin ihtiyaçlarına, toprağın özelliklerine ve yetiştirme yöntemine bağlı olarak farklı gübre çeşitleri kullanılır. Organik, kimyasal, sıvı ve granül gibi farklı türde gübreler, tarımsal üretimde önemli bir yere sahiptir.
Organik Gübre Çeşitleri
Organik gübreler, tamamen doğal kaynaklardan elde edilen ve çevre dostu özellikleriyle bilinen gübre türleridir. Bitkilerin beslenmesini sağlarken toprağın yapısını iyileştirir.Toprağın su tutma kapasitesini artırır. Toprağın işlenmesini kolaylaştırır ve kök sistemini güçlendirir. Ürün aromasını ve kalitesini artırır. Bitkilerin kullanamadığı besin maddelerini kullanılabilir hale getirir. Organik gübreler bitkinin kök gelişimini destekleyen ve toprak içinde bulunan mikroorganizmaları besler ve aynı zamanda toprak yapısının iyileşmesini sağlar. İşte bazı organik gübre çeşitleri:
- Ahır Gübresi: Hayvan dışkısından elde edilir, toprağa organik madde kazandırır.
- Kompost: Meyve ve sebze atıkları, yapraklar ve organik maddelerin kontrollu çürütülmesi sonucu oluşan yapıya kompost denir.
- Yeşil Gübre: Baklagil gibi bitkilerin toprağa karıştırılmasıyla elde edilir, azot zenginliği sağlar.
- Solucan Gübresi: Solucanların sindirim sistemi aracılığıyla üretilen besin açısından zengin gübre türüdür.
- Tavuk gübresi: Tavuk dışkısı özellikle içerdiği azot (N) miktarı bakımından diğer çiftlik gübrelerinden daha değerlidir, Bir ton taze tavuk dışkısı yaklaşık olarak 39.6 kg azot (N), 48.09 kg fosfor (P2O5 ) ve 21.69 kg potasyum (K2O) içerdiği düşünülmektedir. Organik özelliğinin yanı sıra önemli miktarda temel besinlere de sahip olduğu görülmektedir. Bu değerler işletmeden işletmeye ve yetiştirme tekniklerine bağlı olarak farklılıklar gösterebilmektedir.
- Guana: Ana maddesi yarasa gübresi olan Bat Guano, doğanın sunduğu en dengeli gübredir. Köklerin gelişimini ve toprak yaşamını destekler. Sağlıklı bir büyüme ve çiçeklenmeye, mükemmel bir koku ve tada katkıda bulunur. Yarasa gübresi, bol büyümeyi garanti eden fosfor ve potasyum açısından doğal olarak zengindir.
- Torf: Göl yataklarındaki su seviyesinin düşmesiyle, bitki faaliyetlerinin ön plana çıkması, kışın su seviyesindeki artış ile bitkinin ölümü ve bu doğa olayının sürekli tekrarlanması ile bitki kök ve gövdelerinin binlerce yıl süren dönüşümlü birikimleri sonucunda oluşan organik toprak türüdür.
- Humik asit: Çürüyen bitkiler, hayvanlar ya da toprağın içinde bulunan canlı organizmalar birleşerek mineral ve vitamin açığını da kapatan güçlü bir senteze dönüşür. Toprak ile bitkiler arasında kıymetli bir aktarım sağlayan bu organik moleküllere humik asit denir.
- Deniz yosunu: Denizlerin, okyanus ve tatlı suların diplerinde yetişen su bitkileri, tarımsal üretimde kullanılabiliyor. Birçok farklı faydasından bahsedebileceğimiz bu bitkilere deniz yosunu adı veriliyor. Yeşil, kırmızı ve kahverengi renklerde olan su yosunları, besleyici içerikleriyle gübrelemeye katkı sağlıyor ve bu işlemlerde kullanılan ürünlere deniz yosunu gübresi deniyor. Deniz yosunu gübresi içeriği nasıldır? Deniz yosunu gübresi içeriğinde temel olarak alginik asit, vitamin, oksin, giberellin sitokinin ve indol gibi bitki gelişimini düzenleyen maddeler bulunuyor.
Gübre Çeşitleri Tablosu
Aşağıda, yaygın kullanılan gübre türlerini ve özelliklerini içeren bir tabloyu bulabilirsiniz
Gübre Çeşitleri ve Kullanım Zamanları
Gübrelerin etkili bir şekilde kullanılması, bitkinin gelişim dönemine uygun bir zamanlama ile mümkündür. Örneğin:
- Azotlu gübreler: Bitkilerin hızlı büyüme döneminde uygulanır.
- Fosforlu gübreler: Çiçeklenme ve kök gelişimi için önemlidir.
- Potasyumlu gübreler: Meyve ve tohum oluşumuna destek olur.
En İyi Gübre Çeşitleri
En iyi gübre seçimi, toprağın ihtiyaçlarına ve yetiştirilen bitkiye göre değişir. Kimyasal gübreler hızlı bir etki sağlarken, organik gübreler uzun vadede toprağı zenginleştirir. Özellikle organik gübre çeşitleri, çevreye duyarlı üretim yapmak isteyenler için en iyi seçenektir.
Gübre Kullanımı ve Düzenli Kontrolün Önemi
Gübre seçimi kadar, düzenli analiz ve kontrol de verim artırmada kritik bir rol oynar. Toprak ve yaprak özsuyu analizleri, hangi besin maddelerinin eksik olduğunu belirlemenizi sağlar. Bu analizler sonucunda doğru gübre çeşidi ve miktarı seçilerek bitkilerin daha sağlıklı büyümesi ve yüksek verim elde edilmesi sağlanabilir.
Her ürün ve gübreleme de olduğu gibi orgnik gübrelemesinde de 4 Doğru Kuralı çok önemlidir.
Bu kurala uyduğunuzda doğru kaynak seçimi, doğru oran seçimi, doğru zaman seçimi ve doğru yer seçimi yaptığınızda hem çevresel hem ekonomik hem de sosyal anlamda kazanç sağlamış olursunuz.
Tek tek maddeler halinde 4 Doğru Kuralı açıklanacak olursa;
- Doğru Gübre Seçimi: Bitkinin ihtiyaç duyduğu besin maddelerine göre doğru gübre türünün seçilmesi gerekmektedir.
- Doğru Doz Kullanımı: Uygulanan gübre miktarının, bitkinin ihtiyaçlarına göre ayarlanması önemlidir. Aşırı gübreleme, bitkiye zarar verebilirken, yetersiz gübreleme de bitkinin gelişimini olumsuz etkiler.
- Doğru Zamanlama: Gübrelerin ne zaman uygulanacağı, bitkinin büyüme dönemine bağlı olarak değişir. Özellikle, bitkinin besin maddelerine en fazla ihtiyaç duyduğu dönemlerde gübreleme yapılmalıdır.
- Doğru Uygulama Metodu (Doğru Yer): Gübrelerin uygulanma yöntemi de önemlidir. Topraktan, yapraktan veya damlama sistemiyle gübreleme gibi farklı yöntemler bulunmaktadır. Hangi yöntemin kullanılacağı, bitkinin türüne ve yetiştirme koşullarına bağlıdır. Katı organik gübre seçilecekse bunun nasıl uygulanacağını bilmek önemlidir meyve ağaçlarında yada tek yıllık bitkilerde kullanım yeri farklılık oluşturmaktadır.
Bu dört kuralı dikkate alarak yapılan gübreleme, bitkilerin sağlıklı gelişimini destekler ve verimliliği artırır. Gübrelemenin etkili olabilmesi için ayrıca toprak analizleri yapılmalı ve eksiklikler tespit edilmelidir.